Clark Gable

Wikipedia, Entziklopedia askea
Clark Gable

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakWilliam Clark Gable
JaiotzaCadiz (Ohio), 1901eko otsailaren 1a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaClark Gable Museum (en) Itzuli
Lehen hizkuntzaingelesa
HeriotzaLos Angeles, 1960ko azaroaren 16a (59 urte)
Hobiratze lekuaForest Lawn Memorial Park
Heriotza moduaberezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
AitaWilliam H. Gable
AmaAdeline Herschelman
Ezkontidea(k)Josephine Dillon (en) Itzuli  (1924ko abenduaren 18a -  1930)
Maria Franklin (en) Itzuli  (1931ko ekainaren 19a -  1939)
Carole Lombard  (1939ko martxoaren 29a -  1942ko urtarrilaren 16a)
Sylvia Ashley (en) Itzuli  (1949ko abenduaren 20a -  1952)
Kay Williams  (1955eko uztailaren 11 -  1960ko azaroaren 16a)
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakingelesa
Irakaslea(k)Josephine Dillon (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakzinema aktorea eta aktorea
Altuera184 zentimetro
Lantokia(k)Ameriketako Estatu Batuak
Jasotako sariak
KidetzaAmerican Legion (en) Itzuli
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkakBigarren Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa
clarkgable.com
IMDB: nm0000022 Allocine: 886 Rottentomatoes: celebrity/clark_gable Allmovie: p10097 TCM: 67232 TV.com: people/clark-gable IBDB: 67574
Musicbrainz: c30d11c2-d5ac-4d57-8602-75070894f15c Discogs: 1527397 Find a Grave: 373 Edit the value on Wikidata

William Clark Gable (Cadiz, Ohio, 1901eko otsailaren 1a - Los Angeles, Kalifornia, 1960ko azaroaren 16a)[1] Ameriketako Estatu Batuetako aktore bat zen, Oscar sariaren irabazlea eta soinudun zinemako hastapenetako izar handienetakoa.[2] Gizonezko aktore ospetsuenetako bat izan zen Hollywoodeko zinema klasikoan.[3]

1924an Hollywoodera joan zen, baina, paper garrantzitsurik jasotzen ez zuenez, antzerkira itzuli zen. The Last Mile antzezlanean bikain aritu ostean, 1930ean, MGMk zinemarako lehen kontratua luzatu zion. Haren lehen papera aurrekontu txikiko film bateko pertsonaia gaiztoarena izan zen arren, ikusleek gutun franko igorri zioten, haren ahots eta itxura boteretsua zirela eta. Estudioa berehala jabetu zen Gableren erakargarritasun indarraz.

Haren ospea handitu nahian, MGMk emakume famatuen aldean paratu zuen: Norma Shearer, Greta Garbo, Jean Harlow eta Joan Crawford, besteak beste. Jean Harlowekin sei filmetan agertu ostean, Clark Gablek film arrakastatsuenetan parte hartu zuen. Horrek "Hollywoodeko erregea"[4] bihurtu zuen, eta 1930 eta 1940ko hamarkadetako izar handiena izan zen.

Bere unerik gorena 30eko hamarkada izan zen, The secret six (George Hill) eta A Free Soul filmek arrakasta lortu zutenetik. Gablek aktore nagusi onenaren Oscar bat irabazi zuen It Happened One Night filmagatik, Frank Caprak 1934an zuzendu zuen filma. Hala ere, gehiago ezagunagoa da Victor Flemingek zuzendutako Gone with the Wind (euskaraz, 'Haizearekin joana') zinemako klasikoan egindako lanagatik, 1939an estreinatutako filma. 1935ean, Oscarrerako ere izendatu zuten, Mutiny on the Bounty parte hartzeagatik. 1950eko hamarkadan, arrakasta batzuei esker eutsi zion ospeari, batez ere western edo komediari esker; besteak beste, Mogambo (John Ford, 1953) nabarmendu zen, eta aktoreak berak esan zuen bere karrera film handi batekin ixteko aukera espero zuela. Ez zuen aurkitu aukera hori 1960an film mitiko batean protagonista izan zen arte, arrazoi askorengatik: The Misfits filma Marilyn Monroe eta Montgomery Cliftekin batera. Filmaketa 1960ko azaroaren 4an amaitu zen, Gable hil baino hamabi egun lehenago. Filma 1961eko otsailaren 1ean estreinatu zen.

Sariak eta izendapenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Izendapenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1936: Mutiny on the Bounty filma, Gizonezko Aktore Onenaren Oscar sarirako izendapena.
  • 1940: Aktore onenaren Oscarrean Gone with the Wind filmagatik.
  • 1959: Aktore musikal edo komiko onenaren Urrezko Globo Saria, Teacher's Pet filmarengatik.
  • 1960: Aktore musikal edo komiko onenaren Urrezko Globoa, But Not for Me filmarengatik.

Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gable errepublikano kontserbadoretzat hartzen zen, nahiz eta politikaz ia inoiz ez zuen jendaurrean hitz egin. Bere hirugarren emaztea, Carole Lombard, aktibista demokrata liberala zen,[5] eta berak konbentzitu zuen Franklin D. Roosevelt presidente demokratari (eta bere New Deal) laguntzera. 1944an, Motion Picture Alliance for the Preservation of American Ideals erakunde antikomunistako kide izan zen, Ronald Reagan, John Wayne eta Gary Cooper-ekin batera, besteak beste. 1952ko otsailean, New Yorken telebistaz emandako mitin batera joan zen, eta Dwight D. Eisenhower jeneralari gogo biziz eskatu zion lehendakari izateko postulatzeko, bi alderdiek Eisenhower hautagaitzat bilatzen zutenean. Zenbait tronbosi koronario jasan zituen arren, Gablek postaz bozkatu zuen Richard Nixonen bidez 1960ko hauteskunde presidentzialetan.[6]

Filmografia hautatua[7][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Filmen zuzendaria eta izenburua zenbait hizkuntzatan (en, es, fr, eu, ca. gl)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Filmen zuzendaria eta itzuli bada beste hizkuntza batera (gaztelania, frantsesa, euskara, katalana edo galiziera) beste izenburu batekin taula honetan ikus daiteke:

Urtea Filma Zuzendaria Hizkuntzak
1924 Forbidden Paradise Ernst Lubitsch gaztelaniaz: La frivolidad de una dama frantsesez: Paradis défendu
1924 White Man Louis J. Gasnier frantsesez: La Folie d'une femme
1925 Déclassée Robert G. Vignola
1925 What Price Gloria? Wesley Ruggles
1925 The Pacemakers Wesley Ruggles
1925 The Plastic Age Wesley Ruggles frantsesez: Quand on a vingt ans
1925 The Merry Widow Erich von Stroheim gaztelaniaz: La viuda alegre frantsesez: La Veuve joyeuse
1925 Ben-Hur: A Tale of the Christ Fred Niblo gaztelaniaz: Ben-Hur frantsesez: Ben-Hur euskaraz: «Ben-Hur» katalanez: Ben-Hur
1930 Du Barry, Woman of Passion Sam Taylor gaztelaniaz: Du Barry, mujer de pasión
1931 Hell Divers George W. Hill gaztelaniaz: Titanes del cielo frantsesez: Les Titans du ciel
1931 Sporting Blood Charles Brabin
1931 The Easiest Way Jack Conway gaztelaniaz: La pecadora frantsesez: Quand on est belle
1931 Laughing Sinners Harry Beaumont gaztelaniaz: Salvada frantsesez: La Pécheresse
1931 Night Nurse William Augustus Wellman frantsesez: L'Ange blanc
1931 The Finger Points John Francis Dillon gaztelaniaz: El dedo acusador
1931 The Painted Desert Howard Higgin gaztelaniaz: El desierto pintado frantsesez: Le Désert rouge
1931 A Free Soul Clarence Brown gaztelaniaz: Alma libre frantsesez: Âmes libres
1931 Susan Lenox Robert Z. Leonard frantsesez: La Courtisane katalanez: Susan Lenox (Her Fall and Rise)
1931 Dance, Fools, Dance Harry Beaumont gaztelaniaz: Danzad, locos, danzad frantsesez: La Pente
1931 Possessed Clarence Brown frantsesez: Fascination
1931 The Secret Six George W. Hill frantsesez: Tribunal secret
1931 The Front Page Lewis Milestone gaztelaniaz: Un gran reportaje katalanez: Primera plana
1932 Red Dust Victor Fleming gaztelaniaz: Tierra de pasión frantsesez: La Belle de Saïgon
1932 Polly of the Circus Alfred Santell
1932 Strange Interlude Robert Z. Leonard
1932 No Man of Her Own Wesley Ruggles gaztelaniaz: Casada por azar frantsesez: Un mauvais garçon
1933 Night Flight Clarence Brown frantsesez: Vol de nuit
1933 Hold Your Man Sam Wood gaztelaniaz: Tú eres mío frantsesez: Dans tes bras
1933 Dancing Lady Robert Z. Leonard gaztelaniaz: Alma de bailarina frantsesez: Le Tourbillon de la danse
1933 The White Sister Victor Fleming frantsesez: La Sœur blanche
1934 Forsaking All Others W. S. Van Dyke gaztelaniaz: Cuando el diablo asoma frantsesez: Souvent femme varie
1934 Manhattan Melodrama W. S. Van Dyke gaztelaniaz: El enemigo público número uno frantsesez: L'Ennemi public n° 1
1934 Men in White Ryszard Bolesławski gaztelaniaz: Hombres de blanco frantsesez: Les Hommes en blanc
1934 Chained Clarence Brown frantsesez: La Passagère
1934 It Happened One Night Frank Capra gaztelaniaz: Sucedió una noche frantsesez: New York-Miami katalanez: Va succeir una nit
1935 The Call of the Wild William Augustus Wellman gaztelaniaz: La llamada de la selva frantsesez: L'Appel de la forêt euskaraz: «Call of the Wild (1935eko filma)»
1935 Mutiny on the Bounty Frank Lloyd frantsesez: Les Révoltés du Bounty katalanez: Rebel·lió a bord
1935 After Office Hours Robert Z. Leonard gaztelaniaz: El escándalo del día frantsesez: Chronique mondaine
1935 China Seas Tay Garnett gaztelaniaz: Mares de China frantsesez: La Malle de Singapour
1936 San Francisco D. W. Griffith
1936 Love on the Run W. S. Van Dyke gaztelaniaz: Amor entre espías frantsesez: Loufoque et Cie
1936 Wife vs. Secretary Clarence Brown frantsesez: Sa femme et sa secrétaire
1936 Cain and Mabel Lloyd Bacon frantsesez: Caïn et Mabel
1937 Parnell John M. Stahl frantsesez: La Vie privée du tribun
1937 Romance of Celluloid
1937 Saratoga Jack Conway
1938 Too Hot to Handle Jack Conway gaztelaniaz: Sucedió en China frantsesez: Un envoyé très spécial
1938 Test Pilot Victor Fleming gaztelaniaz: Piloto de pruebas frantsesez: Pilote d'essai
1939 Idiot's Delight Clarence Brown gaztelaniaz: La delicia de los idiotas frantsesez: La Ronde des pantins
1939 Gone with the Wind Victor Fleming gaztelaniaz: Lo que el viento se llevó frantsesez: Autant en emporte le vent katalanez: Allò que el vent s'endugué galizieraz: Foise co vento
1939 Land of Liberty Cecil B. DeMille
1940 Boom Town Jack Conway frantsesez: La Fièvre du pétrole euskaraz: «Boom Town (1940ko filma)»
1940 Comrade X King Vidor gaztelaniaz: Camarada X frantsesez: Camarade X katalanez: Camarada X
1940 Strange Cargo Frank Borzage gaztelaniaz: Extraño cargamento frantsesez: Le Cargo maudit
1941 They Met in Bombay Clarence Brown gaztelaniaz: Entre ladrones anda el amor (Aventura en Bombay) frantsesez: L'aventure commence à Bombay
1941 Honky Tonk Jack Conway gaztelaniaz: Quiero a este hombre frantsesez: Franc Jeu
1942 Somewhere I'll Find You Wesley Ruggles gaztelaniaz: Somewhere I'll find you frantsesez: Je te retrouverai
1943 Show Business at War Louis de Rochemont
1943 Wings Up
1945 Combat America
1945 Adventure Victor Fleming gaztelaniaz: Aventura frantsesez: L'Aventure
1947 The Hucksters Jack Conway gaztelaniaz: Mercaderes de ilusiones frantsesez: Marchands d'illusions
1948 Homecoming Mervyn LeRoy gaztelaniaz: La rival frantsesez: Le Retour
1948 Command Decision Sam Wood gaztelaniaz: Sublime decisión frantsesez: Tragique Décision
1949 Any Number Can Play Mervyn LeRoy gaztelaniaz: ¡Hagan juego! frantsesez: Faites vos jeux
1950 Key to the City George Sidney gaztelaniaz: Las llaves de la ciudad frantsesez: La Clé sous la porte
1950 Some of the Best: Twenty-Five Years of Motion Picture Leadership
1950 To Please a Lady Clarence Brown gaztelaniaz: Indianápolis frantsesez: Pour plaire à sa belle
1951 Across the Wide Missouri William Augustus Wellman gaztelaniaz: Más allá del ancho río frantsesez: Au-delà du Missouri katalanez: Més enllà del Missouri
1952 Lone Star Vincent Sherman gaztelaniaz: Estrella del destino frantsesez: L'Étoile du destin
1953 Mogambo John Ford
1953 Never Let Me Go Delmer Daves frantsesez: Ne me quitte jamais
1954 Betrayed Gottfried Reinhardt gaztelaniaz: Brumas de traición frantsesez: Voyage au-delà des vivants
1955 Soldier of Fortune Edward Dmytryk frantsesez: Le Rendez-vous de Hong Kong
1955 The Tall Men Raoul Walsh gaztelaniaz: Garras de ambición frantsesez: Les Implacables katalanez: Els implacables
1956 The King and Four Queens Raoul Walsh gaztelaniaz: Un rey para cuatro reinas frantsesez: Le Roi et Quatre Reines katalanez: Un rei per a quatre reines
1957 Band of Angels Raoul Walsh gaztelaniaz: La esclava libre frantsesez: L'Esclave libre katalanez: L'esclava lliure
1958 Teacher's Pet George Seaton frantsesez: Le Chouchou du professeur
1958 Run Silent, Run Deep Robert Wise gaztelaniaz: Torpedo frantsesez: L'Odyssée du sous-marin Nerka katalanez: Torpede (pel·lícula de 1958)
1959 But Not for Me Walter Lang gaztelaniaz: No soy para ti frantsesez: La Vie à belles dents
1960 It Started in Naples Melville Shavelson frantsesez: C'est arrivé à Naples katalanez: It started in Naples
1961 The Misfits John Huston frantsesez: Les Désaxés katalanez: Vides rebels
1963 The Courtship of Eddie's Father Vincente Minnelli gaztelaniaz: El noviazgo del padre de Eddie frantsesez: Il faut marier papa
1963 Hollywood Without Make-Up Rudy Behlmer
1964 MGM's Big Parade of Comedy Robert Youngson gaztelaniaz: The Big Parade of Comedy
1965 The Love Goddesses Saul J. Turell
1969 The Happy Ending Richard Brooks gaztelaniaz: Con los ojos cerrados katalanez: Amb els ulls tancats
1974 That's Entertainment! Jack Haley Jr. gaztelaniaz: Érase una vez en Hollywood frantsesez: Il était une fois à Hollywood katalanez: Això és l'espectacle
1975 Brother, Can You Spare a Dime? Philippe Mora gaztelaniaz: Hermano, ¿me das diez centavos? frantsesez: T'as pas 100 balles ?
1988 The Making of a Legend: Gone with the Wind David Hinton gaztelaniaz: La realización de un clásico: 'Lo que el viento se llevó'

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Gaztelaniaz) «Clark Gable, el triunfo de la virilidad» La Vanguardia 2015-11-15 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
  2. ↑ (Ingelesez) «AFI’s 100 YEARS…100 STARS» American Film Institute (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
  3. ↑ «America's Greatest Legends». American Film Institute.
  4. ↑ (Ingelesez) Farr, John; ContributorEditor; bestmoviesbyfarr.com. (2012-01-31). «Clark Gable: King of Hollywood» HuffPost (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
  5. ↑ (Ingelesez) McCants, Glynis. (2010-11). Love by the Numbers: How to Find Great Love Or Reignite the Love You Have Through the Power of Numerology. Sourcebooks, Inc. ISBN 978-1-4022-4463-6. (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
  6. ↑ Scagnetti, Jack. (1976). The life and loves of Gable. Middle Village, N.Y. : J. David Publishers ISBN 978-0-8246-0205-5. (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
  7. ↑ «63 Clark Gable Movies Ranked Best to Worst with Box Office Grosses, Reviews and Awards 2014 Fantasy Baseball Projections and Rankings By Position» web.archive.org 2014-01-22 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Essoe, Gabe (1970). The Films of Clark Gable. Secaucus: The Cidadel Press. ISBN 978-0-8065-0011-9.
  • Harris, Warren G. (2002). Clark Gable: A Biography. New York: Harmony Books. ISBN 978-0-609-60495-3.
  • Lewis, Judy (1994). Uncommon Knowledge. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-70019-5.
  • Samuels, Charles (1962). The King: A Biography of Clark Gable. New York: G.P. Putnam's Sons. ISBN 978-1-258-80672-9.
  • Spicer, Chrystopher J. (2002). Clark Gable: Biography, Filmography, Bibliography. Jefferson: McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-1124-5.
  • Tornabene, Lyn (1976). Long Live The King: A Biography of Clark Gable. New York: Putnam. ISBN 978-0-399-11863-0.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Clark_Gable&oldid=9793888"(e)tik eskuratuta