Lankide:Joxan Garaialde/Proba orria
 |
Artikulu hau hobetzeko lanean ari da Joxan Garaialde lankidea. Hori dela eta, beharbada hutsuneren batzuk izango dira edukian edo formatuan. Mesedez, aldaketa handi bat egin baino lehen, eztabaida ezazu haren lankide orrian edo artikuluaren eztabaida orrian, erredakzioa koordinatzeko. |
| Joxan Garaialde/Proba orria | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jarduerak |
Ferdinand Edralin Marcos (Sarrat, Filipinak, 1917ko irailaren 11 – Hawaii, Ameriketako Estatu Batuak, 1989ko irailaren 28a) politikaria eta diktadorea izan zen. Filipinetako Errepublikako lehendakari izan zen 1965etik 1986 arte.
Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bigarren Mundu Gerran Japoniaren kontra gerra egin zuen, eta preso hartu zuten (1941-42). Askatu zutenean, bere eskualdeko gerrillako buruzagi egin zuten. Gerra ondoren, Ordezkarien Ganberako kide hautatu zuten, 1949ko hauteskundeetan, bai eta 1953koetan eta 1957koetan ere. 1965ean Errepublikako lehendakari aukeratu zuten, eta 1969an berriro irabazi zituen hauteskundeak.
1972an, ordea, diktadura ezarri zuen Filipinetan, Mindanaoko musulmanen matxinadaren kontra borrokatzeko aitzakia hartuta. 1975ean bizi guztirako lehendakari izendatu zuten. FLNM eta oposizioko beste erakunde politikoen kontra gogor jardun zuen, eta haren buru zen Benigno Aquino hil zutenean (1983), Marcosen erregimenaren kontrako jarrerak indarberritu egin ziren. Hala, Marcosen kontrako oposizioa, Benigno Aquinoren alargun Corazón Aquinoren inguruan bildu zen. 1986ko otsailean hauteskundeak egin zituen, barne-arazoen eta atzerriko presioen ondorioz. Hauteskundeak ez ziren garbiak izan; legebiltzarrak Marcos izendatu zuen garaile. Militarrak, ordea, matxinatu egin ziren eta Marcosek Filipinetatik ihes egin behar izan zuen. Corazón Aquinok hartu zuen haren lekua. Filipinak utzi ondoren, Hawaiira joan zen, eta han hil zen 1989an.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Irakurketa gehiago[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Cronies and Enemies: The Current Philippine Scene. Philippine Studies Program, Center for Asian and Pacific Studies, University of Hawaii.
- Bonner, Raymond (1987). Waltzing with a Dictator: The Marcoses and the Making of American Policy. Times Books, New York ISBN 978-0-8129-1326-2
- Ferdinand Marcos and the Philippines: the political economy of authoritarianism. Greenwood Publishing ISBN 978-0-275-94137-6..
- Salonga, Jovito (2001). Presidential Plunder: The Quest for Marcos Ill-gotten Wealth. Regina Pub. Co., Manila
- Seagrave, Sterling (1988): The Marcos Dynasty, HarperCollins
- Library of Congress Country Studies: Philippines. The Inheritance from Marcos
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Filipinetako presidenteak | ||
|---|---|---|
| Lehen Errepublika (1899–1901) |  | |
| Mankomunitatea (1935–1946) | ||
| Bigarren Errepublika (1943–1944) | ||
| Hirugarren Errepublika (1946–1973) | ||
| Gerra-lege aroa (1973–1981) | ||
| Laugarren Errepublika (1981–1986) | ||
| Bosgarren Errepublika (1986–egun) | ||