Foliazio (geologia)

Filita arroka metamorfikoak foliazio estua du

Arroka batean agertzen diren gainazal planarren multzoa, euren artean paraleloak direnak, deformazio prozesu baten ondorioz sortutakoak.

Hauek bereiz daitezke:

• Foliazio primarioa: prozesu sedimentario eta igneoetan sortutakoa (estratifikazioa, adibidez).
• Foliazio sekundarioa: deformazio-prozesu batek eratutakoa.

Deformazioak aldaketak sor ditzake arroka baten egituran, tamainan eta konposizioan, anisotropia planarra eratuz; foliazioa.

Foliazioa izan daiteke:

• Sarkorra: foliazioak arroka osoan zehar eragina duenean.
• Ez-sarkorra: foliazioak ez duenean eragina arroka osoan zehar.

Sarkortasuna ikuspuntuaren araberakoa da.

Foliazioaren garrantzia

• Deformazio- eta metamorfismo-gradu zehatz batetik aurrera egitura arrunta da.
• Gainera deformazio-prozesu bakoitzarekin foliazio-mota bat garatu daiteke eta honela historia geologikoa berreraiki.
• Foliazioak tolesekin erlazio genetiko eta geometriko zehatza du, egitura nagusiak berreraikitzeko baliagarriena dena.
• Definitzen duen anisotropiak arrokaren jokaera mekanikoa aldarazten du; foliazioa agertzean arrokaren jokaera aldatzen baita.

• Gradu metamorfiko eta deformazio batetik aurrera arroketan ager daitekeen egitura nonahikoa da.
• Foliazio hitzak edozein egitura planar, baldintza ezberdinetan eratutakoak (presio, tenperatura, elementu hegazkorren agerpena, etab.) definitzen du. Baita litologiaren araberakoa da.
• Sarritan arroka batek jasaten duen deformazio-prozesu bakoitzeko, foliazio bat eratzen da. S₁, S₂, S₃… (S₀ estratifikazioari dagokio) terminoak erabiltzen dira arroka batek dituen foliazioak adierazteko, deformazio-prozesu ezberdinetan eratutakoak. Honek arroka batek izan duen eboluzioa ikertzea ahalbidetzen du (P-T baldintzak...).

• Foliazioak aurkezten du:
  • Erlazioa genetiko eta geometrikoa tolesekin.

Foliazio motak

Deformazioaren presio eta tenperatura baldintzen arabera, hiru foliazio mota bereizten dira: cleavagea, eskistositatea eta gneis banda-egitura. Baita faktore batzuk ere baldintzatu dezakete foliazio mota bat edo bestea garatzeko orduan: litologia, mineralogia,etab.

Cleavagea

Gradu metamorfiko baxua (<350 °C). Garatutako planoen bidez apurtzeko erraztasuna.

Motak:

• Arbel-cleavagea
  • Pikor fineko arroketan garatutako foliazioa sarkorra da.
  • Tamaina txikiko mineralak, agregatuak eta objetu deformatuak agertzen dira.
  • Cleavage planoa zapaltze-planoa da.
  • Cleavage-planoa eta konpresio maximoko norabidea elkarrekiko perpendikularrak dira.
  • Laburtzea %30-koa da.
• Haustura-cleavagea
  • Tenperatura baxua denean, deformazio hauskorra da.
  • Planoarte txikiko hausturak agertzen dira: mikrofailak, mikrolitoak.
  • Tentsio- edo konpresio-hausturak agertzen dira.
  • Arroka konpetenteetan ematen da (hareharriak, kareharriak...).
  • Foliazio ez-sarkorra da.

• 

  Krenulazio-cleavagea

  Krenulazio-cleavagea
  • Deformazio-moldakorra ematen da.
  • Xaflak dituen hasierako egitura bat tolesten denean.
  • Deformazioa altua bada konponenteen migrazioa ematen da:
  • Mikak  alpe luzeetan agertzen dira toles asimetrikoetan  eta simetrikoetan, bi alpeetan ikusiko dira.
  • Kuartzo eta kaltzita alpe motzean agertzen dira asimetrikoetan eta gontz-zonan simetrikoetan.
  • Foliazio ez sarkorra da.
• Disoluzio-cleavagea
  • Gradu baxuko arroketan ematen da.
  • Presio-disoluzio prozesua gertatzen da; elementuak migratzen dira.
  • Egitura banda konposizional berria.
  • Konpresio-zonetan disoluzioa gertatzen da.
  • Tentsio-zonetan metaketa gertatzen da.
  • Foliazio es-sarkorra da.

Eskistositatea

Eskistositatea

• Gradu metamorfiko altuagoa da (goi edo ertaina: eskistoak...).
• Metamorfismoak mineral berrien hazkundea eragiten du; mineral hauek begi bistaz ikusi daitezke.
• Foliazio sarkorra da.

Gneis banda-egitura

Gneis banda-egitura

• Hiru motetatik gradu metamorfikorik altuena da.
• Konposizio ezberdinetako geruzak txandakatzen dira:
  • Geruza leukokratikoa, geruza argiak (kuartzo, feldespato eta moskovita).
  • Geruza melanokratikoa, geruza ilunak (biotita eta anfibola).

Tolesen eta foliazioaren arteko erlazioa

Foliazioa tolestura ondoren garatzen bada:

• Tolesak deformatuak egongo dira.
• Deformazioa oso altua bada, tolesak isolatuak gera daitezke (sustrai gabeko edo toles intrafoliarrak).

Tolestura foliazioaren ondoren garatzen bada:

• Foliazioa tolestuta egongo da.

Ohiko kasuan, tolestura eta foliazioa aldi berean ematen dira. Honela:

• Teorikoki tolesaren plano-axialarekiko paraleloa izango da foliazioa. Egiatan, litologia txandaketengaitik, foliazioaren errefrakzioa gertatzen da.
  • Kono konbergentea: material konpetentea, foliazioa gunerantz.
  • Kono dibergentea: material inkonpentea eta foliazioa gunetik dibergentea.
• Tolesen berreraikitzea: geruzapenaren eta foliazioaren arteko erlazio geometrikoak, tolesen geometria berreraikitzen laguntzen digu.
  • Alpe normalan foliazioaren okerdura geruzapenaren okerdura baino handiagoa da.
  • Alpe alderanztuan foliazioaren okerdura geruzpenanaren okerdura baino txikiagoa da.

Ikus, gainera

• Arroka metamorfiko
• Lineazioa
• Tolesa

Kanpo estekak

• Datuak: Q525802