Erramun Baxok
| Erramun Baxok | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Suhuskune, 1928ko abenduaren 26a |
| Herrialdea |  Nafarroa Beherea, Euskal Herria |
| Bizilekua | Quebec Hiria Lyon Chamalières Treichville Milafranga |
| Heriotza | 2024ko ekainaren 4a (95 urte) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Lyongo Unibertsitate Katolikoa Laval Unibertsitatea |
| Hizkuntzak | euskara frantsesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | soziolinguista, hizkuntzalaria eta unibertsitateko irakaslea |
| Enplegatzailea(k) | Deustuko Unibertsitatea Victoriavilleko Cégepa (1968 - 1988) Euskal Herriko Unibertsitatea (1978 - 1993) Euskal Kultur Erakundea (1990 - 2005) |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Kidetza | Euskaltzaindia |
 | |
Erramun Baxok Indart, edo Erramun Bachoc, (Suhuskune, Nafarroa Beherea, 1928ko abenduaren 26a - 2024ko ekainaren 3a) soziolinguista eta hizkuntzalaria zen.[1] Anitz inplikatua izan da pedagogiaren munduan, soziolinguistikan eta kultur arloan.[2][3]
Euskal Herritik atera zen gazterik; hala ere, beti izan du Euskal Herriarekiko eta euskararekiko kezka.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gaztaroa eta ikasketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Familia euskaldunean jaio zen, baina ikasketa guztiak frantsesez egin zituen. Suhuskuneko eskolan ibili ondotik, bigarren mailako ikasketak hainbat ikastetxe eta seminariotan egin zituen. Munduko II. Gerrako gorabeheren arabera, Tarnosen (Bardonnex), Champtoceauxen (Maine eta Loirea) eta Nantesen ibili zen. 1947an bi aldiz lizentziatu zen.[4][5]
Apaiza eta filosofia-irakaslea (1953-1967)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Apaiza eta Unibertsitateko ikasketak Lyongo Unibertsitate Katolikoan egin zituen, eta han, filosofiako lizentzia erdietsi zuen 1953an. Gero, 1953tik 1967ra, apaiza eta filosofia-irakaslea izan zen, hasieran Lyonen bertan,Chamalièra-n (Puy-de-Dôme) eta ondoren Treichvillen Boli Kostan.[4][5]
Quebecen irakasle eta soziolinguista (1968-1978)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1968an apaizgoa utzi, Renée Samson-ekin ezkondu eta 1968tik 1978ra Québec-en egon ziren. Beren hiru haurrak han sortu ziren. Han, Harluxet-Mendy eta Xarritton-Durruti bikoteekin ibiltzen ziren, eta elkarrekin ibili ziren Quebec-eko "iraultza lasaian", eta Euskal Herriko autonomia eta euskararen defentsan.[4]
Quebecen filosofia eta psikologia irakatsi zituen Baxokek Victoriavilleko hezkuntza orokor eta profesionalaren ikastetxean (CEGEP). Pertsonalismoari buruzko doktoretza Quebeceko Laval Unibertsitatean aurkeztu zuen 1976an, eta gero, soziolinguistikari buruzko doktoretza ondoko ikasketak Elebitasunari buruzko Ikerketen Nazioarteko Zentroan (CIRB[6]) egin zituen. Hango soziolinguistekin harremanetan ibili zen: William Mackey, Richard Bourhis...[4][7]
Berriro Euskal Herrian Irakasle, soziolinguista eta kultur eragilea (1978tik)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hamar urte Quebecen egin ondoren, 1978an itzuli zen Ipar Euskal Herrira, Milafrangara. baina 10 urtez Erramunek Victoriavilleko CEGEParen eta Euskal Herriko Unibertsitatearen arteko urteroko joan-etorriak egin zituen, Euskal Herrian hizkuntzalaritza aplikatua irakasten zuelarik 1978tik 1993ra. Urte horietan, UZEIrekin lan egin zuen (Filosofia Hiztegiarekin batez ere), baita HABErekin ere. Horrez gain, Deustuko Unibertsitatean ere klaseak eman zituen.[4]
Gainera, Ipar Euskal Herriko mugimendu euskaltzalean ere esku hartu zuen: Euskaltzaleen Biltzarrean, Euskal Kultur Erakundean... Ipar Euskal Herrian egin diren inkesta soziolinguistiko gehienetan parte hartu du eta Hego Euskal Herrian, Soziolinguistika Klusterreko eta Bat aldizkariko sorreran.[5]
Euskaltzain urgazle (1996) eta ohorezko euskaltzaina (2010)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskaltzaindiak euskaltzain urgazle izendatu zuen 1996ko martxoaren 29an eta ohorezko, 2010eko urtarrilaren 29an.
Euskaltzaindiaren Jagon sailean (1995-1999) eta Sustapen Batzordean (1999-2021) aritu izan zen.
Euskal Kulturaren aldeko inplikazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erramun Baxok anitz inplikatua izan da bai mundu pedagogikoan, soziolinguistikoan eta kulturalean:[4]
- permanentzia Ikas pedagogia zentroan eta Euskaraz Bizi multimedia metodoaren sortzea 1979tik 1993ra arte,
- euskararen eta euskal kulturaren jardunaldiak 1981 eta 1994 urteen artean,
Uztaritzeko Lota Jauregian dago EKEren egoitzan. - Euskal Kultur Erakundeko administratzaile sorreratik (1990) eta lehendakari 1994tik 2005era,
- parte hartzea bost urtetariko bost inkesta soziolinguistikoetan, 1991tik 2011ra,
- parte hartzea hizkuntzaren antolaketa eskemaren idazketan Garapen Kontseiluan, 1995 eta 2000 urteen artean.
Idazlanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
UZEI hiztegiak - Euskaraz bizi, euskara ikasteko ikus-entzunezko metodoa, 6 liburuki, 6 audio-kasete. 1987-1996.
Aldizkarietako artikuluak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskaltzaindiaren Euskera aldizkarian 8 artikulu idatzi zituen Euskal Herriaz, kulturaz, eta Soziolinguistikari buruz:[8]
- 2011ko inkesta soziolinguistikoaren azterketa Ipar Euskal Herriko ikuspuntutik 2012
- Gazteak, aisialdia eta euskara Ipar Euskal Herrian 2010
- Helduen euskalduntzea eta etorkinak Ipar Euskal Herrian. AEK-ko ikaslegoaren azterketa 2009
- Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen hizkuntza-eskubideak: kontsumoa, hizkuntza gutxiagotuen indarberritzearen perspektibak 2008
- Euskaltzaindiaren eragina Euskararen Erakunde Publikoaren hizkuntza politika proiektuan 2007
- Eremu urriko hizkuntzak Europa Batuan 2006
- Euskalgintza hitzartua Ipar Euskal Herrian 2001
- Euskara elez eta legez Ipar Euskal Herrian 1999
Bat soziolinguistika aldizkarian 16 artikulu idatzi zituen: [8]
- Kultura transmisioa euskararen ikuspegitik Iparraldean 2012
- Euskararen egoera ipar Euskal Herrian 2009
- Txillardegirekin elkarlanean 2009
- Hizkuntza antolaketaren bideetan 2008
- Euskara eta euskal kultura 2020. Ipar Euskal Herriko gogoetak 2007
- Hizkuntza eta nortasuna Ipar Euskal Herrian 2006
- Euskal irakaskuntza Ipar Euskal Herrian 2003
- Euskara eta euskal Eurohiria: Ipar Euskal Herriko ikusmolde bat 2003
- Euskal Soziolinguistika Institutuaren proiektua 2000
- Hizkuntza eta lurraldea 2000
- Hizkuntz inkesta Frantziako erroldan 1999
- Soziolinguistikazko inkestaren irakaspen batzuk 1997
- Erramun Baxok-ekin elkarrizketa: "Herriaren aldeko gogoa ahultzen delarik hiz... 1995
- Subiranotasun nazionala hizkuntza berreskuratzeko 1993
- Politikariak euskararen herri mugimenduaz mintzo 1992
- Hizkuntzen bizitasuna 1990
Gainera beste hainbat artikulu argitaratu zituen beste aldizkari hauetan: Jakin (15) Tantak(2), Zutabe (2), Hermes(1), Larrun(1), eta ELE (1).
Beste artikulu batzuk[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Hizkuntza geografia artikulua, Hizkuntzalaritza hiztegia, UZEI. 1982.
- Euskal mintzabideak, A. Duhalde, M. Itzaina eta A. Luberriagarekin batera. 1988.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ «Baxok Indart, Erramun» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2024-06-05).
- ↑ «Erramun Bachoc - Mintzoak - Ipar Euskal Herriko ahozko memoriaren ataria» www.mintzoak.eus (Noiz kontsultatua: 2024-06-05).
- ↑ Erremundegi Beloki, Ekhi. (2024-06-04). «Erramun Baxok ohorezko euskaltzaina zendu da» Berria (Noiz kontsultatua: 2024-06-05).
- ↑ a b c d e f «Erramun Bachoc - Mintzoak - Ipar Euskal Herriko ahozko memoriaren ataria» www.mintzoak.eus (Noiz kontsultatua: 2024-06-05).
- ↑ a b c Naiz. (2025-06-05). «Erramun Baxok ohorezko euskaltzaina eta EKEko lehendakari ohia zendu da» naiz: (Noiz kontsultatua: 2024-06-05).
- ↑ (Frantsesez) «Accueil - Institut canadien de recherche sur les minorités linguistiques» icrml.ca (Noiz kontsultatua: 2024-06-05).
- ↑ Richard Y. Bourhis. "La continuidad del euskera: Clasificación de la población según la identidad cultural. Universidad de Quebec en Montreal (noviembre de 1994).
- ↑ a b «Erramun Baxok - Aldizkarietako artikuluak :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (UEU) (Noiz kontsultatua: 2024-06-05).
- ↑ (Ingelesez) Agirre, Gorane. (1990). «Hizkuntz lurraldetasuna artergai Bat soziolinguistika aldizkarian.» Berria (Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka. 1990-2003.) (Noiz kontsultatua: 2022-03-01).
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q12257073